In tijden waarin de energieprijzen ineens flink omhoog schieten gaan veel mensen, instellingen en bedrijven nadenken over energie besparen. Natuurlijk had dat al veel eerder kunnen en moeten gebeuren. Maar geld blijkt toch een sterke prikkel. Als provincie werken we al jaren aan het stimuleren van energiebesparing. En daar doen we in deze tijden een schepje bovenop.
Ik beperk me even tot de gebouwde omgeving. Enkele jaren geleden rekende het Planbureau voor de Leefomgeving door hoe kostenefficiënt maatregelen uit het Klimaatakkoord zijn. Hun conclusie was dat het bij bedrijven goedkoper is om CO2-uitstoot tegen te gaan dan bij woningen. Maar als je kijkt naar waar de eigenaar zijn investering het snelste terugverdient, dan kwam en kom je ook uit bij allerlei isolatiemaatregelen aan woningen en andere gebouwen. Bovendien zorgt het voor een prettiger en gezonder binnenklimaat. Dus vanuit een breder maatschappelijk belang is energiebesparing bij woningen juist heel slim om te doen.
De simpelste maatregelen om te nemen in gebouwen zijn kieren dichten en reflecterende folie achter de verwarming. Ik schreef hier al eerder een blog over. Als je alle kieren dicht, is het van groot belang om ook goed te gaan ventileren. Met hulp van ons programma Sociale Innovatie in Energietransitie (SIE) is er bijvoorbeeld in Terheijden al veel ervaring opgedaan met het opsporen en dichten van kieren. SIE heeft ook de woningcorporaties en gemeenten in Noordoost-Brabant bij elkaar gebracht. Zij hebben samen een klushulp opgezet die huishoudens die het het hardste nodig hebben gratis helpt met eenvoudige bespaarmaatregelen.
Sommige energiecoöperaties en andere burgerinitiatieven doen veel aan het helpen van bewoners met energiebesparing. Mede daarom zette ik in de Klimaatweek zeven van dit soort initiatieven in het zonnetje. Ik licht er hier nog even twee uit. Energiecoöperatie HOT (gebied rondom N65 tussen Tilburg en ’s-Hertogenbosch) geeft via het HOT Huis Team zeer uitgebreide begeleiding bij de verduurzaming van je woning. Bij Energiehuis Slim Wonen in Helmond kun je allerlei energiemaatregelen bekijken en advies krijgen. Dit is mogelijk dankzij ondersteuning door de acht deelnemende gemeenten: Helmond, Deurne, Asten, Someren, Laarbeek, Gemert-Bakel, Geldrop-Mierlo en Nuenen.
Ook bij maatschappelijk vastgoed valt veel te besparen. Sinds vijf jaar geeft SportService Noord-Brabant (SSNB) gratis advies aan sportclubs over energiemaatregelen. Dit doen ze via het Duurzaamheidsloket Sport. We hebben uitgerekend dat hiermee circa 70.000 MWh elektriciteit (staat gelijk aan circa 20.000 huishoudens) en 3,5 miljoen kuub gas te besparen is. Inmiddels hebben ze circa 550 sportclubs advies gegeven. Dat is ruim eenvijfde van het aantal sportaccommodaties in Brabant.
Sinds een jaar is het Ontzorgingsloket Maatschappelijk vastgoed in de lucht. Ze geven gratis en onafhankelijk advies over energiemaatregelen, mogelijke financiering en slimme aanbesteding. Alleen de maatregelen zelf worden niet door het loket betaald. Dit loket is er voor alle eigenaren van maatschappelijk vastgoed: cultuur, zorg, onderwijs, buurthuizen, bibliotheken, etc.. Op dit moment is het loket er enkel voor gemeenten met minder dan 25.000 inwoners. We hebben een uitbreiding van het loket in voorbereiding. Dus heeft je gemeente meer inwoners, dan kun je je interesse toch alvast kenbaar maken.
Als eigenaar van een woning kun je zelf veel aan energiebesparing doen. Maar wat zijn slimme maatregelen voor jouw woning? En wie kan ze uitvoeren? Gelukkig hoef je het wiel niet zelf uit te vinden. Er zijn genoeg mensen die al een duurzame woning hebben en waar je kunt vragen wat zij hebben gedaan, hoe het bevalt en of ze nog tips hebben. Je vindt deze mensen op de Nationale Duurzame Huizenroute. Via de website kun je vragen aan hen stellen. Enkele keren per jaar zijn er ook speciale open dagen, waarop je woningen kunt bezoeken. Als provincie steunen wij dit initiatief dat dit jaar haar tiende verjaardag viert.
Niet alles lukt. Maar van dat wat niet lukt, leren we het meeste. Bovendien maakt het inzichtelijk welke problemen er nog zijn. Vervolgens kunnen we gaan werken aan oplossingen voor die problemen. Wat is er dan niet gelukt? Samen met een tiental grote Brabantse gemeenten hebben we hebben geprobeerd om schoolgebouwen te verbeteren. Het idee was om vanwege Corona te zorgen voor frisse binnenlucht en meteen ook energiemaatregelen te nemen. Zeventien scholen werden onderzocht. Zelfs met voorfinanciering van de maatregelen en gebruik makend van beschikbare subsidieregelingen lukt het maar bij 4 of 5 scholen om het financieel rond te rekenen. Bij de andere scholen was het financiële gat te groot. De wet is vervolgens niet duidelijk in wie er verantwoordelijk is: de gemeente of de school zelf. Beide problemen hebben we besproken bij het Ministerie van Onderwijs. Wij bleken het enige systematische, grootschalige onderzoek te hebben naar energiebesparing op scholen. Hopelijk komt het Ministerie snel met een oplossing.
Ondertussen gaan we onvermoeibaar verder met het aanjagen van energiebesparing. Er ligt een grote opgave voor gemeenten: vanaf dit jaar moeten kantoren minimaal energielabel C hebben. Gemeenten moeten die regel handhaven. Huurders staan een beetje met hun rug tegen de muur. Ze moeten wel de hoge energierekening betalen, maar kunnen vaak niet zo gemakkelijk de huur opzeggen als het gebouw niet aan de regels voldoet. Ze zullen immers toch ergens onderdak moeten vinden. Mijn oproep is aan gemeenten is dus: “Ga handhaven, want van handhaven worden de huurders blij!”