Onze leefomgeving heeft grote effecten op onze gezondheid. Als we elkaar een gezond 2023 wensen, wensen we elkaar dan ook een gezonde leefomgeving en dus een schoon milieu? Wat mij betreft wel. In 2022 hebben we als provincie een belangrijke basis gelegd voor een schoner milieu met de vaststelling van een nieuw Beleidskader Milieu. In 2023 start de uitvoering van dat beleidskader. Dat is natuurlijk een verantwoordelijkheid van het College van Gedeputeerde Staten, maar dat kunnen we niet alleen.
Toch nog even terugblikken op 2022. Want naast een nieuw Beleidskader Milieu, met onder andere ambitieuze streefwaarden voor luchtkwaliteit en voor het eerst in de Brabantse geschiedenis beleid om lichthinder te verminderen en om uitstoot en verspreiding van (potentieel) Zeer Zorgwekkende Stoffen tegen te gaan, gebeurde er meer.
Over luchtkwaliteit gesproken. Vijf jaar lang hebben we de beschikking over twee roulerende meetpunten voor de luchtkwaliteit. Ze staan in principe elk half jaar op een andere plek. De eerste ronde stonde ze in Etten-Leur en Rosmalen. Dat leverde al meteen interessante resultaten op, want in Etten-Leur bleek er een onbekende bron van benzeen te zijn. De gemeente is meteen gestart met het opsporen van die bron. De tweede ronde stonden de meetstations in Baarle-Nassau en Graspeel (gemeente Maashorst). Ook dat leverde interessante resultaten op. De ammoniakconcentraties in Graspeel bleken hoger dan verwacht. Om meer inzicht te krijgen hebben we besloten het meetstation in Graspeel nog een half jaar langer te laten staan. Het andere meetstation gaat naar Prinsenbeek.
2022 was ook het jaar van de bodemverontreinigingen die zijn ontstaan door de langdurige lozing van drugsafval in de bodem. De daders zijn verplicht om zelf de onderzoeks- en saneringskosten te dragen. Maar helaas zijn de daders niet gemakkelijk te vinden. Na een stevige lobby bij het Rijk is er geld beschikbaar gekomen om drie grote bodemverontreinigingen door dumpingen van drugsafval te saneren. Natuurlijk blijven we er alles aan doen om de kosten op de daders te verhalen, want deze kosten zouden niet via belastingen bij gewone burgers terecht moeten komen.
Over bodem gesproken, Brabant neemt deel aan een pilot duurzaam stortbeheer. We maakten de tussenresultaten bekend. In ieder geval lijkt de pilot in Brabant ertoe te leiden dat het afval sneller vergaat en daarmee de stortplaats sneller ’stabiel’ wordt. En zelf bezocht ik de stortplaats De Kragge II waar de pilot wordt uitgevoerd.
Na de aanleg van zonnepanelen op de laagbouw van het provinciehuis in 2019 en het aanbrengen van LED lampen in de Statenzaal in 2021, maakten we in maart vorig jaar bekend dat we de laagbouw gaan renoveren tot label A++. En in oktober hebben we besloten om ook de monumentale toren van ons provinciehuis verder te gaan verduurzamen. Het is al label C en met de volgende investeringen gaan we nog eens 25% op energiegebruik besparen. Dit doen we onder andere door het verbeteren van de warmte- en beluchtingsinstallaties en door het aanleggen van zonnecarports.
Dit gaat 2023 brengen
In de Uitvoeringsagenda Milieu 2023 staat opgesomd wat we in 2023 gaan doen, aanvullend op alle reguliere taken op het gebied van Milieu. Ik pak er even wat highlights uit. Om de luchtkwaliteit te verbeteren gaan we intensiever samenwerken. We willen alle Brabantse gemeenten laten deelnemen aan het Schone Lucht Akkoord. Nu is pas ongeveer de helft van de Brabantse gemeenten deelnemer. Op basis van alle kennis die we al hebben en die we opdoen met de roulerende en vaste meetstations en met het regionaal meetnet in Zuidoost-Brabant willen we meer maatregelen formuleren om de luchtkwaliteit te verbeteren.
We blijven ons inzetten om de risico’s van treinen met gevaarlijke stoffen te verminderen. De “gepeperde brief” die we mede namens de grote steden aan de Tweede Kamer stuurden, heeft ertoe geleid dat Kamerleden veel aandacht hadden voor de risico’s van gevaarlijke stoffen in een debat over het spoor. Maar aandacht neemt geen risico’s weg. We blijven dus bij het Rijk pleiten voor minder gevaarlijke treinen door Brabant. Daarnaast gaan we samen met gemeenten ervoor zorgen dat bouwen naast het spoor zo veilig mogelijk gebeurt. Ook bij bedrijven met risico’s op zware ongevallen (BRZO-bedrijven) hebben we extra aandacht voor voorkomen van ongevallen en de kans dat er slachtoffers vallen.
Om nieuwe geurhinder uit industrie te voorkomen passen we vanaf 2023 verbeterde regels toe. Zo hebben we voortaan vaste waardes voor hoe erg een geur stinkt. Hiermee verminderen we de bandbreedte van de onnauwkeurigheid van geurmetingen. Die bandbreedte werd altijd in het voordeel van de bedrijven uitgelegd en was dus nadelig voor de omgeving. Ook vragen we bedrijven voortaan om geurhinder tegen te gaan uit diffuse bronnen zoals laden en lossen. In 2023 gaan we bovendien kijken of we de provinciale geurregels ook kunnen toepassen voor industriële bedrijven waar de gemeenten bevoegd gezag voor zijn. En we gaan proberen om bestaande geurhinder terug te dringen, bijvoorbeeld door dit mee te nemen in de Gebiedsgerichte Aanpak.
Het tegengaan van lichthinder is nieuw voor ons als provincie. Dit is de hinder die mensen en natuur hebben door buitenverlichting tijdens de nacht. We beginnen dit jaar met het opstellen van een actieplan. Dit doen we samen met onder andere gemeenten, Brabantse Milieufederatie en GGD. Om meer inzicht te krijgen in de mate waarin Brabanders lichthinder ervaren, proberen we de bekendheid van het meldpunt lichthinder te vergroten. Dus ervaart u lichthinder, meldt het dan!
Als provincie zijn we inmiddels ruim tien jaar bevoegd gezag voor de regionale luchthavens Budel (Kempen Airport) en Seppe (Breda International Airport). De vergunde geluidsruimte wordt lang niet vol gevlogen, maar dat mag wel. In dat geval zou de hinder voor de omgeving toenemen. In 2023 gaan we een afwegingskader opstellen om de vergunde geluidsruimte in te perken. Enerzijds willen we toename van hinder voorkomen. Anderzijds willen we dat de luchthavens wel kunnen blijven bestaan. Ze hebben immers een functie voor onze bedrijven, maar bijvoorbeeld ook voor helicopters van hulpdiensten en voor inspectievluchten.
Naast het verbeteren van de huidige leefomgeving wil ik ervoor zorgen dat er geen nieuwe milieuproblemen ontstaan zoals met Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS). De problemen met PFAS hebben ons hier extra alert op gemaakt. Daarom zal de provincie deel gaan nemen aan het landelijk Impulsprogramma om relevante kennis en netwerken op te bouwen. Ook gaat de provincie instrumenten ontwikkelen waarmee vergunningsaanvragen beoordeeld kunnen worden op (potentiële) ZZS’en. Hiermee kan de provincie een start maken met het actualiseren van bestaande vergunningen op dit gebied.
Kortom, er staat voor 2023 het nodige te gebeuren op milieugebied. Het is nog niet allemaal heel concreet, want sommige zaken zoals het tegengaan van lichthinder en ZZS zijn voor ons nieuwe beleidsterreinen. Naast een gezond en gelukkig 2023 wens ik ons allen dan ook een leerzaam 2023 toe. Dat we samen mogen leren en ontdekken hoe we ons milieu en daarmee onze gezondheid sneller en verder kunnen verbeteren!